Warunki uzyskania tytuł biegłego rewidenta regulują przepisy ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym (Dz. U. z 2023 r. poz. 1015 ze zm.), dalej zwanej ustawą o biegłych rewidentach.

W świetle art. 4 ust. 2 ustawy o biegłych rewidentach, do rejestru biegłych rewidentów może zostać wpisana osoba fizyczna, która:

1) korzysta z pełni praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych,

2) ma nieposzlakowaną opinię i swoim dotychczasowym postępowaniem, w tym w trakcie postępowania kwalifikacyjnego, daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu biegłego rewidenta,

3) nie była skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe,

4) ukończyła studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne i włada językiem polskim w mowie i piśmie,

5) odbyła roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie UE oraz co najmniej 2-letnią aplikację w firmie audytorskiej zarejestrowanej w państwie UE pod kierunkiem biegłego rewidenta lub biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie UE albo 3-letnią aplikację w firmie audytorskiej zarejestrowanej w państwie UE pod kierunkiem biegłego rewidenta lub biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie UE; przy czym spełnienie tych warunków zostało stwierdzone przez Komisję Egzaminacyjną,

6) złożyła przed Komisją Egzaminacyjną egzaminy dla kandydatów na biegłego rewidenta z wiedzy w zakresie wskazanym w art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o biegłych rewidentach,

7) złożyła przed Komisją Egzaminacyjną egzamin dyplomowy,

8) złożyła ślubowanie.

Do rejestru biegłych rewidentów może być wpisana również:

1) osoba fizyczna, która posiada co najmniej 15-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie rachunkowości, prawa, finansów i rewizji finansowej, podczas którego nabyła umiejętności wymagane od biegłych rewidentów oraz spełniła warunki, o których mowa powyżej w pkt 1-4 oraz pkt 6-8,

2) osoba fizyczna, która posiada uprawnienia do przeprowadzania obowiązkowych badań sprawozdań finansowych, uzyskane w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej, oraz złoży przed Komisją egzamin w języku polskim z prawa gospodarczego obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie niezbędnym do wykonywania badań sprawozdań finansowych,

3) osoba fizyczna (na zasadzie wzajemności), która posiada uprawnienia do przeprowadzania obowiązkowych badań sprawozdań finansowych, uzyskane w państwie trzecim, jeżeli spełnia wymagania w zakresie kwalifikacji zawodowych zgodne z warunkami określonymi w niniejszej ustawie lub równoważne oraz złoży przed Komisją egzamin w języku polskim z prawa gospodarczego obowiązującego w Rzeczypospolitej Polskiej, w zakresie niezbędnym do wykonywania badań sprawozdań finansowych.

Problematykę związaną z postępowaniem kwalifikacyjnym na biegłego rewidenta uregulowano w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 19 grudnia 2017 r. w sprawie postępowania kwalifikacyjnego na biegłych rewidentów, dalej zwanego rozporządzeniem.

Kandydat na biegłego rewidenta ubiegający się o dopuszczenie do postępowania kwalifikacyjnego składa do Komisji Egzaminacyjnej zgłoszenie zawierające kwestionariusz osobowy oraz dowód uiszczenia opłaty wstępnej. Komisja Egzaminacyjna kandydatowi dopuszczonemu do postępowania kwalifikacyjnego nadaje numer ewidencyjny obowiązujący w toku postępowania kwalifikacyjnego. Dodatkowo kandydat otrzymuje dostęp do logowania na stronie PIBR oraz indywidualny numer rachunku bankowego do wpłat na rzecz PIBR (w tym egzaminów).

Na pisemny wniosek kandydata na biegłego rewidenta będącego osobą niepełnosprawną Komisja Egzaminacyjna dostosowuje warunki przeprowadzenia egzaminu do potrzeb wynikających z rodzaju niepełnosprawności kandydata lub wydłuża o połowę czas trwania:

1) poszczególnych egzaminów z wiedzy, z tym że nie dłużej niż do 360 minut,

2) części pisemnej egzaminu dyplomowego, z tym że nie dłużej niż do 270 minut,

3) części pisemnej egzaminu z prawa gospodarczego, z tym że nie dłużej niż do 360 minut,

4) części ustnej egzaminu dyplomowego, z tym że nie dłużej niż do 45 minut,

5) części ustnej egzaminu z prawa gospodarczego, z tym że nie dłużej niż do 45 minut

- z uwzględnieniem możliwości organizacyjnych i warunków technicznych obowiązujących w trakcie egzaminu oraz konieczności zachowania ustalonego trybu i sposobu przeprowadzania egzaminu.

Do powyższego wniosku należy dołączyć :

1) kopię orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność kandydata na biegłego rewidenta w okresie przeprowadzania egzaminu,

2) zaświadczenie lekarskie wystawione przez lekarza, pod którego opieką znajduje się kandydat na biegłego rewidenta, stwierdzające, w jakich warunkach - z uwagi na rodzaj niepełnosprawności kandydata - powinien być przeprowadzony egzamin,

3) oświadczenie kandydata na biegłego rewidenta o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych w zakresie niezbędnym do realizacji celów związanych z postępowaniem kwalifikacyjnym.

W przypadku przedłożenia niekompletnych dokumentów Komisja wzywa kandydata na biegłego rewidenta do uzupełnienia dokumentów w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania.

Wniosek, o którym mowa powyżej, złożony w postaci papierowej lub elektronicznej, wraz z innymi wymaganymi  dokumentami kandydat na biegłego rewidenta będący osobą niepełnoprawną składa do Komisji Egzaminacyjnej co najmniej na 45 dni przed dniem egzaminu, którego wniosek dotyczy.

Krajowa Rada Biegłych Rewidentów (KRBR) wyznacza terminy dla każdego egzaminu z wiedzy w danej sesji nie rzadziej niż dwa razy w roku, a także określa liczbę egzaminów z wiedzy w danej sesji.

Egzaminy z wiedzy przeprowadzane są w formie pisemnej i pod nadzorem co najmniej dwóch członków Komisji Egzaminacyjnej i składają się one się z pytań testowych i zadań sytuacyjnych obejmujących 10 tematów egzaminacyjnych. Przeprowadza się je w cyklu składającym się z czterech sesji egzaminacyjnych, z których każda obejmuje 2 albo 3 egzaminy z wiedzy. Zaliczenie egzaminów z wiedzy z sesji I jest warunkiem przystąpienia do egzaminów z wiedzy z sesji II. Egzaminy z wiedzy z sesji II i z sesji III kandydat na biegłego rewidenta może zdawać łącznie, a ich zaliczenie jest warunkiem przystąpienia do egzaminów z sesji IV (por. § 9 rozporządzenia).

Czas trwania poszczególnych egzaminów z wiedzy jest uzależniony od liczby pytań testowych i liczby zadań sytuacyjnych i nie może przekroczyć 240 minut. Warunkiem zdania egzaminu z wiedzy jest uzyskanie co najmniej 60% maksymalnej liczby punktów z każdego bloku tematycznego.

Wyniki egzaminów pisemnych dostępne są na kontach kandydatów (po zalogowaniu) nie później niż w terminie 7 dni od dnia przeprowadzenia egzaminu.

Kandydat na biegłego rewidenta po złożeniu egzaminów z wiedzy i stwierdzeniu przez Komisję Egzaminacyjną spełnienia warunku, o którym mowa w art. 4 ust. 2 pkt 5 albo art. 4 ust. 3 pkt 1 ustawy o biegłych rewidentach (tj. odbyciu rocznej praktyki w zakresie rachunkowości i dwuletniej aplikacji lub odbyciu trzyletniej aplikacji bądź uzyskaniu zwolnienia z praktyki i aplikacji na podstawie art. 4 ust. 3 ww. ustawy) przystępuje do egzaminu dyplomowego.

Egzamin dyplomowy składa się z części pisemnej i ustnej i przeprowadzany jest pod nadzorem co najmniej dwóch członków Komisji Egzaminacyjnej.

Część pisemna egzaminu dyplomowego - trwająca nie dłużej niż 180 min - polega na analizie wybranych zagadnień sprawdzających umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy teoretycznej do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu biegłego rewidenta, w szczególności do badania rocznych sprawozdań finansowych oraz rocznych skonsolidowanych sprawozdań finansowych, w zakresie rozpoznawania ryzyka badania, opracowywania strategii badania, wyboru i stosowania właściwych metod i technik w procesie badania sprawozdań finansowych, opracowywania akt badania sprawozdań finansowych, w tym dokumentacji roboczej i sprawozdania z badania, a także rozstrzygania zawodowych dylematów etycznych, posługiwania się zawodowym osądem przy rozwiązywaniu zagadnień występujących w działalności gospodarczej, oceny poprawności stosowanych zasad i procedur wewnętrznego systemu kontroli jakości w firmie audytorskiej oraz komunikowania i raportowania.

Część ustna egzaminu dyplomowego - trwająca nie dłużej niż 30 min - polega na udzieleniu odpowiedzi na 3 pytania, z których jedno dotyczy omówienia rozwiązań zaprezentowanych w części pisemnej. Co istotne w trakcie części ustnej egzaminu kandydat na biegłego rewidenta nie może korzystać z dodatkowych materiałów.

Kandydatowi na biegłego rewidenta przysługuje prawo wniesienia do Komisji Egzaminacyjnej pisemnego odwołania od wyniku egzaminu w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia wyników egzaminu. Komisja rozpatruje odwołanie w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania po czym niezwłocznie zawiadamia, pisemnie w postaci papierowej bądź elektronicznej, kandydata o rozstrzygnięciu (por. § 15 rozporządzenia).

Ponadto na wniosek kandydata na biegłego złożony, przy użyciu środków komunikacji elektronicznej lub osobiście, w terminie 7 dni od dnia ogłoszenia wyników, Komisja Egzaminacyjna udostępnia kandydatowi do wglądu pracę egzaminacyjną w terminie 10 dni od dnia ogłoszenia wyników egzaminu. Praca egzaminacyjna udostępniana jest w czasie nieprzekraczającym 45 minut wyłącznie w siedzibie Komisji Egzaminacyjnej w obecności członka Komisji oraz pracownika Polskiej Izby Biegłych Rewidentów właściwego w sprawach postępowania kwalifikacyjnego.

Na wniosek złożony do Komisji Egzaminacyjnej, zawierający imię i nazwisko, numer ewidencyjny oraz dowód uiszczenia opłaty za rozpatrzenie wniosku, kandydat na biegłego rewidenta może ubiegać się o zaliczenie egzaminów z wiedzy.  

Komisja Egzaminacyjna może zaliczyć kandydatowi na biegłego:

• poszczególne egzaminy z wiedzy, jeżeli w tym zakresie zdał on egzaminy uniwersyteckie lub równorzędne,
• wszystkie egzaminy z wiedzy, jeżeli ukończył on studia wyższe w Rzeczypospolitej Polskiej lub zagraniczne studia wyższe uznawane w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędne, których program kształcenia został zrealizowany w ramach umowy, o której mowa w art. 12 ust. 3 ustawy o biegłych rewidentach, tj. realizowany przez uczelnię, której jednostki organizacyjne są uprawnione do nadawania stopnia naukowego doktora nauk ekonomicznych, program kształcenia na danym kierunku obejmuje wiedzę w zakresie wskazanym w art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy, a egzaminy w tym zakresie są przeprowadzane w formie pisemnej,
• poszczególne egzaminy z wiedzy, jeżeli zdał on egzaminy w ramach postępowania kwalifikacyjnego prowadzonego przez organ uprawniony do nadawania uprawnień biegłego rewidenta w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie Unii Europejskiej, co do których stwierdzi, że zakresem kształcenia obejmują wiedzę w zakresie wskazanym w art. 14 ust. 1 i 2 ww. ustawy,
• egzamin z prawa podatkowego, jeśli posiada on tytuł doradcy podatkowego.

Kandydat na biegłego rewidenta musi:

• odbyć roczną praktykę w zakresie rachunkowości w państwie Unii Europejskiej (lub uzyskać zwolnienie z odbycia praktyki) oraz co najmniej 2-letnią aplikację w firmie audytorskiej zarejestrowanej w państwie Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej - przy czym spełnienie tych warunków stwierdza Komisja Egzaminacyjna albo
• odbyć 3-letnią aplikację w firmie audytorskiej zarejestrowanej w państwie Unii Europejskiej pod kierunkiem biegłego rewidenta lub pod kierunkiem biegłego rewidenta zarejestrowanego w państwie Unii Europejskiej - przy czym spełnienie tych warunków stwierdza Komisja Egzaminacyjna albo
• uzyskać zwolnienie z praktyki i aplikacji w przypadku, gdy posiada co najmniej 15-letnie doświadczenie zawodowe w zakresie rachunkowości, prawa, finansów i rewizji finansowej, podczas którego nabyła umiejętności wymagane od biegłych rewidentów - przy czym spełnienie tego warunku stwierdza Komisja Egzaminacyjna.

Kandydat na biegłego rewidenta może:

1) odbyć roczną praktykę w zakresie rachunkowości w:

a) jednostkach prowadzących księgi rachunkowe lub

b) podmiotach prowadzących usługowo księgi rachunkowe dla jednostek, o których mowa w pkt a, lub

c) firmach audytorskich, jeżeli prowadzą usługowo księgi rachunkowe dla jednostek, o których mowa w pkt a.

2) wnioskować do Komisji Egzaminacyjnej o zwolnienie, jeśli:

a) był zatrudniony w firmie audytorskiej lub pozostawał w stosunku pracy na samodzielnym stanowisku w komórkach finansowo-księgowych, przez co najmniej 3 lata lub

b) posiada certyfikat księgowy uprawniający do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych albo świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, wydane przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, lub

c) jest mianowanym kontrolerem Najwyższej Izby Kontroli.

Kandydat na biegłego rewidenta musi odbyć co najmniej:

• 2-letnią aplikację, jeśli odbył roczną praktykę lub został z niej zwolniony (w obu przypadkach konieczne jest potwierdzenie Komisji Egzaminacyjnej),
• 3-letnią aplikację, jeśli nie zaliczył praktyki rewidentów - przy czym spełnienie tego warunku stwierdza Komisja Egzaminacyjna.

Aplikację odbywa się w firmach audytorskich, które:

• prowadzą badania sprawozdań finansowych lub skonsolidowanych sprawozdań finansowych łącznie dla co najmniej 10 podmiotów lub
• zatrudniają lub współpracują z co najmniej 3 biegłymi rewidentami wykonującymi zawód biegłego rewidenta.

Więcej przydatnych informacji dla kandydatów na biegłego rewidenta można znaleźć na stronie Polskiej Izby Biegłych Rewidentów www.pibr.org.pl w zakładce Kandydaci.